اثنان یکرههما ابن آدم الموت و الموت خیر له من الفتنة و یکره قلّة المال و قلّة المال أقلّ للحساب.
فرزند آدم از دو چیز بیزار است یکى مرگ در صورتى که مرگ براى او از فتنه بهتر است و کمى مال در صورتى که هر چه مال کمتر باشد حساب آن آسانتر است.
بنام خدا.مطلبی متفاوت در خصوص آیات ناظر بر ظهور امام زمان از آقای مهندس جمال گنجه ای مطالعه نمودم که در زیذ برای استحضار شما کاربران نیز ارسال میکنم.
"اثبات وجود امام زمان (ع) بر اساس مستندات قرآنی
در ترجمه جلد 13 بحارالانوار که تماما مربوط به امام زمان (ع) است ، آیاتی را از قرآن کریم ذکر نموده ومدعی شده که آنها دالّ بر وجود آنحضرت است ، اما به نظر این قلم آنها هیچ تصریحی به این موضوع ندارند . آنها آیاتی ازقبیل «ونرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض.....» و «ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله.....» و «بقیه الله خیر لکم...» و «ان الارض یرثها عبادی الصالحون» و امثال آن می باشند .
اما ، به نظر این قلم ، یک چنین موضوع مهمی نمیتواند مستند قرآنی روشن و واضح نداشته باشد .
مستندات قرآنی مورد بحث را در دو جا باید جستجو کرد :
1 – وظایفی که پیامبر (ص) موظف به انجام آنها شد ، اما ، به علت وفاتش موفق به انجام آنها نشد ، و البته امام زمان کسی است که آن وظایف را به انجام برساند ، زیرا که خداوند سخن لغو نمیگوید و دستوری نمیدهد که اجرا نشده بر زمین بماند .
2 – وظیفه ثابت پیامبرانهء همه پیامبران ، از جمله پیامبر عظیم الشان ما ، که نمیتوان آن را «پست بلا تصدی» تصور کرد .
و اینک شرح مختصر هریک :
ا – وظایف بر زمین مانده پیامبر (ص)
در آیه 73 سوره توبه ، و در آیه 9 سوره تحریم می فرماید «یا ایها النبی جاهد الکفار و المنافقین و اغلظ علیهم...»
آیا پیامبر (ص) این کار را کرد؟ سوره های مذکور آخرین سوره های نازله ، و عمر شریف آن حضرت رو به اتمام بود که آیه های مذکور و (آیات مشابه دیگر) نازل میشد . آیا خداوند نمیدانست که آن حضرت فرصت نخواهد داشت؟ چرا خداوند این نوع آیات را نازل فرمود؟ برای اجرا نشدن؟
همه اینها بما میگوید پس از آنحضرت کسی باید این ماموریت را به انجام برساند .
در آیه 157 سوره اعراف بعضی از ماموریت های آنحضرت را چنین بیان میکند « ...یحل لهم الطیبات و یحرم علیم الخبائث و یضع عنهم اصرهم و الاغلال التی کانت علیهم....»
آیا آنحضرت همه این امور را به انجام رسانید؟ آیا امروز مسلمانان همه طیب میخورند و خبیث از آنها دور است و بارهای گران برپشت شان و غل و زنجیرها بر گردن هایشان و دست و پایشان نیست؟ و اساسا آیا میدانند طیب کدام است و خبیث چیست و اصلا آیا بارهای گرانشان را احساس میکنند؟ و اصولا میدانند که بار گران کمر شکن را دارند تحمل میکنند؟ و اساسا از وجود غل و زنجیری بر گردن و دست و پای خویش باخبرند؟
2 – انجام وظیفه ثابت پیامبرانه
در آیه 117 سوره مائده از قول حضرت عیسی (ع) در جواب خداوند می فرماید « ...کنت علیه شهیدا ما دمت فیهم...» و در آیه 15 سوره مزمل می فرماید «...ارسلنا الیکم رسولا شاهدا...» و در آیه 45 سوره احزاب می فرماید «...ارسلناک شاهدا...»
امروز که آنحضرت در بین ما نیست آیا این کار – یعنی نظارت بر کارهای امّت – تعطیل است؟
جواب این سوال ها ما را به امام زمان می رساند .
به دیگر سخن امام زمان کسی است که هم اکنون وظیفه «شاهد»ی پیامبر را دارد انجام میدهد و در وقت مناسب که مسلمانان احساس نیاز کردند می باید بیاید و کارهای زمین مانده پیامبر (ص) را نیز به انجام برساند ."
لینک مطلب
رزق چیست؟
رزق کلمه ای است بسیار فراتر از آنچه مردم می دانند.
زمانی که خواب هستی و ناگهان، به تنهایی و بدون زنگ زدن ساعت بیدار میشوی رزق است. چون بعضیها بیدار نمیشوند.
زمانی که با مشکلی رو به رو می شوی خداوند صبری به تو میدهد که چشمانت را از آن بپوشی،این صبر، رزق است.
زمانی که در خانه لیوانی آب به دست پدرت میدهی این فرصت نیکی کردن، رزق است.
یکباره یاد کسی میفتی که مدتهاست ازو بی خبری و دلتنگش میشوی و جویای حالش میشوی، این رزق است.
رزق واقعی این است... رزق خوبی ها،
نه ماشین نه درآمد، اینها رزق مال است که خداوند به همه ی بندگانش میدهد، اما رزق خوبیها را فقط به دوستدارانش میدهد.
ودر آخر همینکه عزیزانتان هنوز در کنارتان هستند و نفسشان گرم است و سلامت این بزرگترین رزق خداوند است.
زندگیت پر از رزق باد...
نظام اخلاقى
استاد علی صفایی حائری
بر اساس شناختهایى که در نظام تربیتى به وجود مىآیند؛ شناختهایى که از آزادى تا تفکر تا عقیده شکل مىگیرند، بر این اساس، اخلاق اسلامى مایه مىگیرد. این اخلاق، اخلاقى دیگر است، نه فرمولى و «بکن و نکن.»
در این نظام اخلاقى، دردها شناسایى مىشوند؛ چه دردهایى که در جامعه وجود دارد و چه دردهایى که در خودِ انسان، در رابطه با شکوک، شبهات، کفر نفاق، بخل، حسد، ریا و ... وجود دارد.
تمام این صفات و رذایل اخلاقى در این بینش یا مربوط به کم کارى یا پرکارى قوّه تفکر و سنجش انسان است یا مربوط به نیروهاى دیگر: جلب نفعها و دفع ضررها، غضب و شهوت با آن وسعتش، تمام اینها با دو مسأله «ترکیب و تبدیل» حلاجى مىشود.
در نظام اخلاقى، مراحل اخلاقى پشت سر هم مىآیند: تفکر، شناخت و شناخت، ایمان و ایمان، زهد و آزادى و آزادى، رضا و رضا، تسلیم و تفویض را مىآورد که این تسلیم، خود نتیجه تشهد و شهود انسان است.
نظام اخلاقى، در هر مرحله دردهایى را درمان و کمبودهایى را تأمین مىنماید. با شناختها خیلى از رذایل در انسان تبدیل مىشوند. نیروهایى که در یک حد به بنبست مىرسند با ترکیب با یک «شناخت» و با ترکیب با یک «احساس» تبدیل مىشوند. هوسها تبدیل مىشوند. ترس، تبدیل به قدرت و حب نفس، تبدیل به فداکارى و بخل، تبدیل به سخاوت و یأس تبدیل به انقطاع مىشود و ...
پس در نظام اخلاقى اسلام که از این مراحل برخوردار است، تمام دردها با ترکیب با دو عامل؛ یعنى شناخت و عشق به حق (معرفت و حبّ اللَّه) تبدیل مىشوند: «یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَنَاتٍ»
بدىها و کسرىهاى انسان در رابطه با این ترکیب، تبدیل مىشوند و از آنها بهرهبردارى مىشود و دیگر فاجعهاى به وجود نمىآید.
این اخلاق، نه متکى به امر و نهى است و نه به روابط تولیدى جامعه. این ترکیب و این تبدیل (اخلاق)، در رابطه با نظامى است که بر انسان و بر جهان حاکم است؛ یعنى در هستى که «قدر و اندازه» وجود دارد، «حدود» به وجود مىآید. این حدود در رابطه انسان با خودش، با نیروهایى که در او جریان دارند، «اخلاق» را به وجود مىآورد و در رابطه انسان با دیگران «حقوق اسلامى» را شکل مىدهد.
پس اخلاق و حقوق اسلامى، بر اساس اقدار و اندازهها و تبدیلهایى که در کل هستى شکل گرفته و بر اساس حدود؛ یعنى مرزها به وجود مىآید.
حرکت، ص 123
دوستان لطفا راهنمایی بفرمایند درکدام سوره آمده که نامه اعمال مابه کدام دستمان داده میشود؟
71 اسرا.
19 و 25 حاقه
7 انشقاق
داستان های اخلاقی
استاد علی صفایی حائری
جرقههاى زندگى
یک روز صبح با صداى استارت ماشینى از خواب بیدار شدم. استارت مداوم بود و جرقهها زیاد و مایع قابل احتراق؛ اما با این وصف حرکتى نبود و پیشرفتى نبود.
من به یاد جرقههایى افتادم که در زندگى خودم مدام سر مىکشیدند.
و به یاد استعدادهایى افتادم که قابل سوختن بودند.
و به یاد رکود و توقفى افتادم که با این همه جرقه و استعداد گریبانگیرم بوده است.
در این فکر رفتم که ببینم نقص از کجاست که شنیدم راننده مىگوید باید هلش داد. هوا برداشته است. و همین جواب من بود.
هنگامى که هواها وجود مرا در بر مىگیرند و دلم را هوا بر مىدارد، دیگر جرقهها برایم کارى نمىکنند و اگر مىخواهم به راه بیافتم باید هلم بدهند و ضربهام بزنند و راهم بیندازند تا آن همه استعداد راکد نماند.
آیه هاى سبز، ص 11
انتظار
استاد علی صفایی حائری
ما خود را از منتظران حساب کردهایم و جاى حرفى باقى نگذاشتهایم؛ در حالى که حرفها بسیار است و مىتوانیم خود را دوباره ارزیابى کنیم.
لااقل تا این قدر که اگر در متن عدالت و رفاه و حتى آزادى و آگاهى و عرفان نشستیم، آیا انتظارمان برآورده شده و دیگر مهدى را نمىخواهیم و انتظار قائم آل محمّد را نداریم؟
اگر مااز مهدى تااین مرحله انتظار داشته باشیم، دیگر انتظارى نخواهیم کشید و توقعى نخواهیم داشت.
مناسب است که با این حساب، نگاهى دیگر به انتظار داشته باشیم و مفهوم و حقیقت انتظار، ریشه هاى انتظار، ادب انتظار و اثر انتظار را دوباره ارزیابى کنیم.
تو مى آیى، ص 11
استاد حمید مغربی (تحقیقى در مورد موسیقى)
موسیقی و معیارهای آن در اسلام
چکیده
موسیقی همچون هنر برخاسته از عمق درون آدمی و بلکه یک نیاز روحی است و مانند هر هنری میتواند مبتذل یا متعهد باشد.
موسیقی علمی از یونان باستان وارد ایران شد که ارسطو آن را به عنوان شاخهای از ریاضیات میدانست و فیلسوفان اسلامی نیز آن را پذیرفتند البته علاوه بر قواعد علمی، ذوق و عاطفه نیز در پیدایش آن دخالت دارد هنر نیز محسوب میشود موسیقی ترجمه واژه Music انگلیسی که در فارسی معادل آهنگ میباشد و غنا را خواندن با آهنگ میگویند که همان موسیقی آوازی است. موسیقی ترکیب (composition) الحان (ملودی) و الحان به نغمهها (Note) و نتها دارای ریتم (Rhytm) هماهنگ است.
در قرآن واژه غنا به کار نرفته ولی آیاتی وجود دارد که در روایات یکی از مصداقهای آن را «غنا» دانستهاند. لغویون غنا را «آواز خوش و طرب انگیز» دانستهاند و فقها آن را صدای لهوی مناسب مجالس اهل فسوق دانستهاند که حرام میباشد. بسیاری از علما تصریح کردهاند که غنا بر حسب معنای لغوی و در عرف از غنای حرام یعنی غنا در شرع وسیعتر است.
از دقت در کتب فقهی فقها میتوان سه دیدگاه را متوجه شد.
الف- حرمت مطلق غنا
ب- عدم حرمت غنا و حرمت آن بواسطه گناهان مقارن با آن
ج- تفضیل میان غنای مبتذل و غیرآن
که دیدگاه دوم و سوم در کاربرد عملی یکی میباشد.
به طور کلی هر موسیقی و غنا چه ایرانی، غربی و غیرآن با ویژگیهای زیر حرام است:
1- موسیقی مبتذل و تحریک کننده جنسی 2- موسیقی مجالس رقص و گناه 3- موسیقی مجالس عیش و نوش 4- موسیقی موجب فساد 5- موسیقی محتوی اشعار باطل.
در همه موارد فوق و موارد مشکوک این عرف عام است که تشخیص دهنده موسیقی و غنا میباشد.
واژگان کلیدی:
موسیقی - غنا - اسلام (شرع) - عرف عام - لهو ـ طرب
درآمد
هنر برخاسته از فطرت زیبایی دوستی انسانهاست. در انسان گرایشی به جمال و زیبایی وجود دارد؛ چه به معنی زیبایی دوستی و چه به معنی زیبایی آفرینی که نامش «هنر» است و به معنی مطلق وجود دارد.
در تعریف هنر دیدگاههای گوناگون مطرح شده است . افلاطون زیبایی را حقیقتی از عالم بالا میداند و تولستوی هنر را سرایت دادن و اشاعه عاطفه میداند و بعضی آنرا خلق زیبایی دانستهاند که تعریف مشترک و در عین حال جامع میتوان گفت «هنر بیان زیبا و متعالی احساس، عاطفه و اندیشه انسانی است.» نمودهایی چون تناسب و توازن، خلاقیت، احساس، عاطفه و اندیشه به کار رفته است و بیشتر، کار دل است. هنر زبان خاص خود را دارد همچنان که فلسفه، ریاضی و... چنین است در این تعریف هنر، فقط وسیلهای نیست برای تعیین حقایق یا ابزاری برای فساد، هنر یک نیاز روحی و درونی و برخاسته از عمق درون آدمی است و همچنین هنر دارای پیام است.
دوران تاریخی و اجتماعی و سیاسی نقش مهم در تحولات هنر داشته است از آنجا که نقش ادیان الهی به ویژه اسلام در اصلاح انسان و جامعه است، سعی براین بوده پدیده هایی را که جهت باطل و منفی دارد، حرام اعلام کند و پدیده هایی را که از درون حرکت های مردمی مطابق نیازهای آنها بوده است ونیز دارای اشکالاتی هست، با تعیین ملاکها و ضوابطی اصلاح نماید.
در دوران حاکمیت شاهان و درباریان منحرف بر مسلمانان، آنچه از موسیقی نمود داشته، آهنگها و تصنیف های نادرستی بوده است که برای بسیاری این گمان را به وجود آورده که موسیقی چیزی جز جنبه های منفی نیست، حال آنکه موسیقی مانند سایر هنرها می تواند در خدمت علم، تربیت و کمال باشد، احساسات و عواطف انسانی را زنده نموده، رشد دهد.
تاریخچه مختصر موسیقی
هنر به قضاوت تاریخ از آغاز پیدایش انسانهابا وی همراه بوده است باستان شناسان آثار هنری انسانهای اولیه را در غارهاتصریح کردهاند.
هنر ترکیبی از خلاقیت، ابتکار، احساس، اندیشه پدیدهای جهانی و بشری است و توانمند ارتباط با همه انسانها از هر قوم و ملت میباشد در عصر حاضر آثار هنری هر ملتی مانند شعر، موسیقی، نقاشی، خوشنویسی، مجسمه سازی، معماری، گرافیک، سینما، تئاتر و.... نشان دهنده میزان رشد و چگونگی فرهنگ و تمدن آن ملت به شمار میرود.
پیشرفت علم و فن آوری به هنر توانائیهای چشمگیری بخشید به ویژه در عرصه پیام رسانی نقش اصلی را دارد و در کمترین زمان،موثرترین زبان بیان را دارد. یکی از وجوه اعجاز قرآن زبان هنری آن است و ماندگاری آن از جهتی معلول همین قالب هنری آن است.
شوپنهاور نخستین کسی بود که ادعا کرد همه هنرها میخواهند به مرحله موسیقی برسند .
انسان ابتدایی موسیقی را از طبیعت آموخت: صدای آبشار، ریزش باران، رعد و برق و وزش باد از میان برگها، آواز پرندگان، صدای امواج دریا و هزاران صدای دیگر. این صداها بزرگترین الهام بخش انسان برای ساختن و به وجود آوردن موسیقی بودهاند .
خداجویی انسان از دیرباز موجب شده است که وی نیازی درونی برای پرستش موجودی برتر د رخود احساس نماید. این نیاز گاه به صورت پرستش عوامل طبیعت و به عنوان نمودی از خدا، مانند خورشید و ماه و ستاره و... و گاه به صورت پرستش عوامل طبیعی مثل آتشفشان، طوفان، زلزله و... به عنوان نمودهایی از خشم پروردگار بود، و از آنجا که ترسی را در دل انسان به وجود می آورد، آوازهایی به عنوان تمنا از درگاه خدا به وجود آورد که بتدریج به صورت سروده های مذهبی و آوازهای جمعی عبادی درآمد .
موسیقی علمی از هشت قرن قبل از میلاد در یونان وجود داشت و قواعدی نیز برای آن پایه گذاری گردید. رومیها که در تمدن وارث یونانیها بودند، موسیقی را از آنان اقتباس کردند. پس از آنکه کشورهای غربی مسیحیت را طی چهار قرن اول میلادی پذیرفتند، همزمان موسیقی نیز با ترویج و توسعه سروده های مذهبی تکامل پیدا کرد .
بعدها با تاثیر تمدن یونانی بر تمدن ایرانی، موسیقی در ایران رو به ترقی نهاد. بنابر نوشته مورخان تاریخ مثل هردوت و گزنفون، ایرانیان باستان برای مردگان و نیز در جنگها از نوعی آواز و موسیقی استفاده می کرده اند . جشن و سرود ملی ایرانیان همواره با سرود و موسیقی دسته جمعی همراه بوده که در دوره ساسانی درخشش فوق العاده ای داشته است. اعراب پیش از اسلام با موسیقی و سایر هنرهای زیبا آشنا نبودند و تنها در سرودن شعر و ساختن قطعات منظوم تبحر داشتند. آنان هنگامی که هنوز چادرنشین بودند، موسیقیشان محدود به آوازهایی بود که برای تهییج و تحریک شترها به کار می بردند و اصطلاحا به آن «حدی» می گفتند. ¬
در هر حال اعراب دارای نوعی موسیقی بودهاند و تاریخ جنگهای پیامبر با مشرکین نشان می دهد که مشرکین قریش برای تحریک جنگجویان خود نوعی از موسیقی استفاده می کردهاند.
ابوالفرج اصفهانی در کتاب «الاغانی» خود، مسعودی در «مروج الذهب» و ابن خلدون در «مقدمه» تاریخ خود ورود موسیقی به دربارهای اموی و عباسی را از موسیقی ایران می دانند. ایرانیان تجربه طولانی در موسیقی داشتهاند. در دوره ترجمه، موسیقی علمی از یونانی ترجمه شده، به تدریج موسیقی ایران و اعراب برمبنای علم موسیقی کاملتر گردید.
جالب است بدانیم پس از بعثت پیامبر اکرم (ص) موسیقی غنایی لهوی متداول بین استفاده کنندگان آن از پیشرفت باز ایستاد و سیرنزولی یافت و موسیقی جدیدی بدون اختلاط با فعل حرام رواج یافت. اما با روی کار آمدن امویان و سپس عباسیان، موسیقی غنایی لهوی بار دیگر با افعال حرام همراه شد و در مجالس بزم و میگساری و نیز اجتماع مردان و زنان فاسد رواج یافت.
از آنجا که موسیقی احساسات را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد، دارای جنبه های منفی و مثبت است. البته گرایش به جنبه های منفی آن، جایگاه خود را در دربار شاهان و خلفا بیشتر باز کرد. در دوران بنی امیه، از زمان معاویه چهره مبتذل موسیقی شکل گرفت و کار به جایی رسید که ابن عباس به یزید پرخاش کرد و او را به خاطر اینکه پیوسته با زنان خواننده و نوازنده اوقات خود را می گذراند، نکوهش نمود.
ابونصر محمدبن فارابی، فیلسوف ایرانی خراسانی چندین کتاب در موسیقی علمی نوشته است؛ کتابهایی مثل «کلام فی الموسیقی» و «الموسیقی الکبیر». این سینا نیز دو رساله در مورد موسیقی نوشته که یکی به زبان عربی بوده و جزئی از کتاب شفا است، و دیگری رساله ای در «دانشنامه علایی» به زبان فارسی است.
زکریای رازی، ابوالفرج اصفهانی، محمد غزالی، خواجه نصیر طوسی عموما علم موسیقی را مورد بررسی قرار داده اند، بعدها صفی الدین ارموی موسیقی را به صورت نت درآورد. در واقع باید گفت که قرن سوم تا هفتم هجری پربارترین دوره موسیقی علمی در ایران به شمار می رود.
بعدها موسیقی در دوره صفویه و قاجاریه تحولاتی داشته است. در دوران جدید موسیقی سنتی ایرانی و عربی تاثیر فراوانی از موسیقی غربی پذیرفت. البته موسیقی کلاسیک و جدید غربی یکسره موسیقی مبتذل نیست، مانند سمفونی هایی که حاکی ازعمق عواطف انسانی می باشد.
موسیقی چیست؟
موسیقی را با تعابیری نظیر علم صداها، یا صداهایی که دارای ریتم، ملودی یا آهنگ و ساخت هستند، تعریف کردهاند. موسیقی ترجمه واژه Mousike یونانی است که معادل آن در زبان انگلیسی Music است. در زبان فارسی واژه «آهنگ» برای آن به کار برده می شود.
با تاسیس بیتالحکمه در زمان عباسیان و نهضت ترجمه واژه موسیقی راه یافته و جایگزین غنا عربی شده است . واژه موسیقی در آثار فارابی، ابن سینا، خوارزمی و رسایل اخوانالصفا آمده است. «الموسیقی معناه تالیف الالحان و اللغه یونانیه» تالیف همان ترکیب (composition) و الحان جمع لحن ملودی (Melody) میباشد و نیز «ان الموسیقی هی الغنا» که در عربی الغنا معادل موسیقی آوازی است.
در عصر حاضر واژه موسیقی به معنای صدای ابزارهای موسیقی و غنا آواز همراه با موسیقی میباشد. بنابراین هر غنایی موسیقی هست ولی هر موسیقی غنا نیست.
در تعریف موسیقی یا آهنگ چنین آمده است: گروهی از نت(Note) نغمه های پی در پی با نظم معین و گاهی به گروهی از نتها که به منظور همگامی با حروف، الفاظ و کلمات یک شعر که برای بیان یک معنی و مقصود خاص بنابر قواعد جاری زبان ترکیب شده اند، اطلاق می گردد. ولی اکنون محققان واژه موسیقی را صدای ابزار و غنا را خواندن با آهنگ(خوانندگی) میگویند.ضرب یا ایقاع همان واژه ریتم Rhythm است.موسیقی را می توان ترکیب الحان (ملودی) و الحان به نغمهها (نتها) و نتهای دارای ریتم یا هماهنگ دانست.
عنصر اصلی موسیقی، صوت و زیر و بم اصوات است که در اثر نسبتهای ریاضی پیدا می شود. از طرفی تمام قواعد موسیقی به گونه ای است که به ذوق و قریحه سازنده هم مربوط می شود و به همین جهت آن را هنر می نامند.
زبان عبارت از ترکیب حروف و کلمات و جمله ها، و موسیقی ترکیب اصوات و صداها است. محققان معتقدند زبان زیربنای هر موسیقی است.
آنچه مسلم است اینکه هنرهای زیبا (مانند موسیقی) نماینده ذوق و احساسات و روحیات ملتهاست. در این باره باید گفت که نه تنها طبیعت افراد فرق دارد، بلکه روحیات ملل مختلف نیز مختلف است. البته افراد ملت و گاه ملتها آمال و آرزوهای مشترکی دارند.
ارسطو موسیقی را یکی از شعب ریاضی می دانست و فیلسوفان اسلامی نیز این فرمول را پذیرفتند، ولی از آنجا که همه قواعد موسیقی مانند ریاضی مسلم و تغییرناپذیر نیست و ذوق و قریحه سازنده و نوازنده هم در آن دخالت تام دارد، آن را هنر نیز محسوب می دارند.
نغمه نگاری، در آثار کندی در مورد موسیقی نغمهها را با حروف ابجد از الف تا کاف نشان میداده است بعدها فارابی موسیقی شناس ایرانی در کتاب موسیقی الکبیر و صفی الدین ارموی در اثر الادوار فی الموسیقی تکمیل کردهاند.
نغمه نگاری کنونی تقلیدی از روش غربی است از اواخر دوران ناصرالدین شاه شروع شد اکنون در اروپا از حروف الفبا استفاده میشود.
نتهای شهرت یافته عبارت است از: دو ر-می-فا-سول-لا سی- میباشد.
Do – Re – Mi – Fa – Sol – La – Si
با تکامل فیزیک وشناخت فرکانس زمینه تشخیص صدا به وجود آمد در موسیقی هم مانند فیزیک نت هااز روی فرکانس مشخص میکنند اما موسیقی دانان قدیم اسلامی و ایرانی نتها را از روی جایگاه انها روی سیم (تار) مشخص میکردند.
موسیقی با انگیزش احساس برروی انسان تاثیر می گذارد و هر احساسی یک نوع خاص از تفکر را به عنوان یکی از اجزای خود در بر دارد. البته نوع تفکر در هر احساس، با نوعی تفکر در احساسی دیگر متفاوت است. هر احساسی در نهایت موجب رضایت یا نارضایتی، خوشحالی یا ناراحتی است. متخصصان اعصاب از نظر بیولوژیکی احساس را عکسالعملی برای تحریک سیستم اعصاب (سمپاتیک و پاراسمپاتیک) می دانند.
موسیقی خود به وجود آورنده و تحریک کننده احساسات و عواطف انسانی است؛ حال اگر پیدایش احساس و عاطفه همراه با درکی از موسیقی باشد، آن را هنر موسیقی شناسی و زیباشناسی می نامند.
موسیقی شناسان معتقدند که احساس باید برپایه تعقل و تفکر و معرفت باشد، و تنها موسیقی قادر است بر قلوب تاثیر بگذارد که از اعماق روحی هنرمند تراوش کرده باشد.
چایکوفسکی می گوید: «بلی من به زبان موسیقی سخن می گویم، برای اینکه همیشه چیزی برای گفتن دارم».
نگاهی به موسیقی ایرانی
موسیقی ملی ایرانی که موسیقی علمی است و سهم عمدهای فارابی , ابن سینا , صفی الدین ارمُوِی و عبدالقادر مراغهای داشته اند . بین موسیقی عملی ونظری درایران فاصله وشکافی نیست و
به دو نوع کلی تقسیم می شود: موسیقی سنتی و موسیقی تلفیق شده با موسیقی غربی؛ و موسیقی سنتی خود به سه بخش مجزا تقسیم می شود:
1) «موسیقی اصیل» که گاه به آن «موسیقی ردیف» و «موسیقی هفت دستگاه» می گویند. این موسیقی شامل هفت دستگاه (شور، سه گاه، چهارگاه، همایون، پنجگاه، ماهور، نوا) است.
این موسیقی با سازهای تار، سه تار، کمانچه و... نواخته می شود و ممکن است به شکل تک نوازی، همنوازی، تکخوانی، خواندن غزل یا بدون آن صورت گیرد. موسیقی اصیل ایرانی پیوند بسیار نزدیکی با شعر و ادبیات فارسی دارد. این موسیقی از نظر ارزش هنری به سه نوع تقسیم می شود: نوع عالی، نوع متوسط، نوع کوچه بازاری یا مطربی.
مخاطبان نوع عالی، صاحبدلان و اهل فن بودهاند و گاه درباریان نیز تظاهر به آن می کردهاند. در سرودن این گونه موسیقی بیشتر از غزلیات عارفانه حافظ، سعدی، مولوی استفاده می شود. (مانند وزیری و صبا و...)
مخاطبان نوع میانه یا متوسط، مخاطبان رادیو و تلویزیونی این آثار بودهاند که در آن بیشتر از غزلیات معمولی ساده و روان استفاده می شود. (مانند ایرج، قوامی، شجریان، سراج، ناظری)
مخاطبان نوع سوم، مردم عامی و معمولیاند که در جشنها و عروسیها آن را به کار می برند و بسیار ساده و گاه سطحی بوده است. (مانند روحبخش)
2) «موسیقی بومی یا تقریبا محلی ایرانی»؛موسیقی محلی محدودتر از بومی است، این موسیقی مربوط به روستاها و ایلات و عشایر و قبایل است، مانند موسیقی های کردی، آذری، ترکمنی، لری، خراسانی و....این موسیقی براساس ذوق واستعداد افراد عامی وعادی است که وسیله تسکین آلام وکاهش فشارهای اجتماعی به شمارمی رفته یا آرزوها وعشقها وناکامیها وجلوهای گوناگون زندگانی های ساده وطبیعی را در خود متبلور کرده آنچنان مورد پسند واقع شده که سالها وقرنها استمرا یافته است. که خود به دونوع موسیقی محلی داخلی وموسیقی محلی مرزی تقسیم می شود موسیقی بومی و محلی در قلمرو شاخه ای از فرهنگ وهنر قرار می گیرد که فولکور که معنای فرهنگ عامه و مجموعه افکار آداب ورسوم وسنت های قومی است می باشد ویژگی های موسیقی بومی،ساده وبی پیرایه و شفاهی بوده است.موسیقی بومی جویبار هایی بوده که به موسیقی اصیل ریخته است.
3) «موسیقی مذهبی»؛ همه دینها و مذاهب د رجهان دارای موسیقی خاص خود هستند؛ به طوری که بسیاری از محققان دین را زادگاه اصلی موسیقی دانستهاند و نمونه بارز موسیقی مذهبی در ایران، در موسیقی عاشورایی و نوحه خوانی، موسیقی خانقاهی یا موسیقی عرفانی است.
4) «موسیقی تلفیقی» که خود بخشهای مختلفی دارد. در سده اخیر نوعی موسیقی تلفیقی پیدا شده است که خود نیاز به شناخت موسیقی غربی دارد، مانند موسیقی ارکستری، مارشهای نظامی، موزیک های متن فیلم. موسیقی مادون هم شکل گرفت که موسیقی لاله زاری می نامیدهاند و در کابارهها استفاده می شد.
با وجود اینکه در ایران باستان نوعی موسیقی ارکستری وجود داشته است، تلفیق مناسب و به جا می تواند عامل رشد باشد ولی افراط در آن و تقلیدی بودن آن می تواند خطری برای فرهنگ بومی و تقویت فرهنگ غربی در جامعه به شمار می آید.
5) «موسیقی وارداتی» مانند موسیقی پاپ , جاز و موسیقی روز غرب گرایش به موسیقی غربی به دلیل عدم توجه به موسیقی اصیل ایرانی است.
نگاهی به موسیقی غربی
موسیقی در غرب مانند تاریخ تحولات اجتماعی آن و نیز تحولات فرهنگی- فلسفی آن مراحلی را طی کرده است و به چند بخش تقسیم می شود:
1) موسیقی قدیم: در دوران تمدن یونان و روم باستان که بیشتر جنبه تئوریک و نظری آن پیشرفت کرده بود.
2) موسیقی قرون وسطا: در این دوران بیشتر موسیقی مذهبی و کلیسایی رشد یافته است و مایه های عرفانی و معنوی دارد و دارای جنبه های اشراقی است.
3) موسیقی کلاسیک: این موسیقی در دوران جدید اروپا از قرن هفدهم به بعد پا به عرصه وجود نهاد و شخصیت هایی چون بتهوون و باخ از جمله آنهایند.
4) موسیقی مدرن و معاصر: این موسیقی در دهه های اخیر نمود بیشتری یافته است.
موسیقی کلاسیک غرب از این جنبه قابل توجه است که پیوند بیشتری با موسیقی مذهبی دارد و بخشی از آن برانگیزاننده احساسات مثبت و روحانی است. همچنین این موسیقی وسیله رشد شخصیت فردی و جمعی و جنبه روحانی است.
در قرن 19 میلادی موسیقی رمانتیک که دارای احساسات لطیفتر و محتوای مردمیتر داشت پیدا شد سپس موسیقی نئو کلاسیک شامل اپرا (گروه همخوان بهمراه آواز) باله (رقص) شکل گرفت.
امروزه موسیقی الکترونیک امکانات بسیار وسیعی دارد و تنوع فراوانی را بوجود آورده است.
موسیقی پاپ در قرن 20 میلادی (دهه 1960) که جهانی شد این موسیقی به علت تحرک زیاد و ریتمهای بسیار هیجان انگیز , مقبولیت شدید بویژه در میان جوانان پیدا کرد و حتی به فیلمها کشیده شد و به آنها جاذبه داد.
موسیقی جاز و موسیقی روز از تکثر بسیار برخوردار شده است ولی سطحی شده است.
موسیقی های سمفونی از جمله موسیقی های کلاسیک است که احساسات درونی را بیان می نماید. بتهوون نخستین کسی بود که احساسات درونی خود را در سمفونی هایش ارائه نمود. بتهوون می گفت در سفونی خود هارمونی عالم را می شنوم و ترجمه می کنم.
سمفونی چایکوفسکی داستان تراژدی زندگی انسان را بیان می کند که عمیقا احساس می کند به روشنی می اندیشد، با مصائب می ستیزد، به آینده روشن امید دارد و خوشی و سعادت را نه تنها برای خود، بلکه برای هموطنان خویش می طلبد.
بعدها موسیقی رمانتیک خیال پردازی را وسعت داده و احساسات لطیفتر و گویاتری را به وجود آورد. سمفونی ممکن است موزیکی باشد که انسان را به رقص و پایکوبی وادارد مانند سمفونی کارناوال ساخته شومان. در دوره معاصر عموما موسیقی های جاز تحریک کننده امیال دنیوی و شهوانی است.